Pominięcie spóźnionego dowodu – prekluzja dowodowa

„Prekluzja dowodowa”. Historia jakich wiele (inspirowana rzeczywistymi wydarzeniami).

Przygotowujesz się do procesu sądowego. Masz w ręku kluczowy dowód. Może to być np. uznanie długu albo dokument potwierdzający wykonanie umowy.

Nie chcesz jednak ujawniać tego dowodu już na początku. Nie chcesz dać przeciwnikowi czasu na reakcję.

Czekasz do ostatniej rozprawy. Składasz wniosek dowodowy. I od sądu słyszysz dwa słowa: prekluzja dowodowa. I sąd pomija zgłoszony przez Ciebie dowód.

Co się stało?

Prekluzja dowodowa – kiedy sąd pomija spóźniony dowód

Według aktualnie obowiązujących przepisów strona postępowania sądowego nie ma dowolności w powoływaniu dowodów.

Ogólna reguła jest następująca:

• jeżeli sąd wyznaczył posiedzenie przygotowawcze, można przytaczać twierdzenia i dowody do chwili zatwierdzenia planu rozprawy; twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później,
• jeżeli sąd nie wyznaczył przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, które według przepisów mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.

Jeśli zatem sąd wyznaczy posiedzenie przygotowawcze, to końcowym momentem na zgłaszanie dowodów jest zatwierdzenie planu rozprawy. Oczywiście później też możesz zgłaszać dowody. Musisz jednak wtedy uprawdopodobnić, że ich powołanie nie było wcześniej możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Jeśli natomiast posiedzenia przygotowawczego nie będzie, to dowody możesz zgłaszać do zamknięcia rozprawy. Tu musisz się jednak liczyć z pewnymi ograniczeniami. W szczególności:

• sąd może zobowiązać stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania; w takim przypadku twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem tego obowiązku podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później,
• sąd może pominąć dowód zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania,
• niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem; dotyczy to zwłaszcza kosztów powstałych wskutek zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów.

Spóźniony dowód w sprzeciwie od wyroku zaocznego

Jeśli sąd wyda tzw. wyrok zaoczny, to pozwany może złożyć od takiego wyroku sprzeciw. W sprzeciwie pozwany musi przytoczyć m.in. twierdzenia i dowody.

Możliwe jest przytoczenie twierdzeń i dowodów później, jeśli:

– pozwany uprawdopodobni, że powołanie ich nie było możliwe albo

– potrzeba powołania ich wynikła później.

Prekluzja dowodowa w postępowaniu gospodarczym

W postępowaniu w sprawach gospodarczych powód jest obowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a pozwany – w odpowiedzi na pozew.

Jeśli jednak strona nie jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej) przewodniczący, doręczając stosowne pouczenia, wzywa stronę, by w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż tydzień, powołała wszystkie twierdzenia i dowody.

Jednocześnie stosownie do okoliczności sprawy przewodniczący może określić inny termin do powołania przez stronę twierdzeń i dowodów.

Twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem powyższych przepisów podlegają pominięciu. Sąd nie pominie dowodów, jeśli strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później.

W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.

Prekluzja dowodowa istotnie ogranicza możliwość przetrzymywania dowodów i ujawniania ich w ostatniej możliwej chwili. Planując zatem taktykę procesową, musisz uwzględnić powyższe przepisy.